Cảm nhận về vẻ đẹp của cuộc sống sinh hoạt thời kháng chiến trong đoạn Ta đi ta nhớ những ngày…Chày đêm nện cối đều đều suối xa

Cảm nhận về vẻ đẹp của cuộc sống sinh hoạt thời kháng chiến trong đoạn Ta đi ta nhớ những ngày…Chày đêm nện cối đều đều suối xa là một trong những 100 dàn ý được Topbee tổng hợp và biên soạn cho các bạn thi tốt nghiệp THPT 2024. Mời các bạn đón đọc

Đề bài

Cảm nhận về vẻ đẹp của cuộc sống sinh hoạt thời kháng chiến trong đoạn thơ sau:

Ta đi ta nhớ những ngày

Mình đây ta đó đắng cay ngọt bùi…

Thương nhau chia củ sắn lùi

Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng.

Nhớ người mẹ nắng cháy lưng

Địu con lên rẫy, bẻ từng bắp ngô.

Nhớ sao lớp học i tờ

Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan.

Nhớ sao ngày tháng cơ quan

Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo.

Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều

Chày đêm nện cối đều đều suối xa…

(Trích Việt Bắc – Tố Hữu, SGK Ngữ văn 12, tập một, NXB GD 2008, trang 110-111)

Hướng dẫn làm bài

1. Mở bài :

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

+ Tố Hữu là nhà thơ lớn của dân tộc, đỉnh cao của thơ ca cách mạng Việt Nam.

+ Việt Bắc là bản tình ca và cũng là bản hùng ca mà cội nguồn sâu xa của nó là tình cảm quê hương đất nước, là truyền thống ân nghĩa, đạo lý thuỷ chung của dân tộc. Bài thơ đã kết tinh đậm đà tính dân tộc - một trong những đặc điểm nổi bật của phong cách thơ Tố Hữu.

- Dẫn vào vấn đề cần nghị luận: Đoạn thơ là sự thể hiện tinh tế và sâu sắc tình cảm thương nhớ của người cán bộ cách mạng về cuộc sống, con người nghèo khổ, cần cù thủy chung sâu nặng ân tình và cảnh sinh hoạt trong 15 năm kháng chiến vừa qua  (trích thơ) 

Ta đi ta nhớ những ngày

  ….

 Chày đêm nện cối đều đều suối xa

2. Thân bài

2.1. Khái quát: 

- Hoàn cảnh sáng tác: Sau chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954), miền Bắc được giải phóng, Trung ương Đảng và chính phủ rời căn cứ địa cách mạng - chiến khu VB về thủ đô Hà Nội (10/1954) sau 15 năm gắn bó (1940 – 1954). Sự kiện đó là nguồn cảm xúc để Tố Hữu  sáng tác bài thơ.

- Việt Bắc là khu căn cứ địa kháng chiến được thành lập từ năm 1940, gồm sáu tỉnh viết tắt là “Cao – Bắc – Lạng –Hà – Tuyên – Thái”. Nơi đây, cán bộ chiến sĩ và nhân dân Việt Bắc đã có mười lăm năm gắn bó keo sơn, nghĩa tình (1940 – 1954).

- Đoạn thơ là lời của người cán bộ nói với nhân dân Việt Bắc. Mỗi lời thơ là tiếng lòng sâu thẳm nghĩa tình về những ký ức khó phai mờ về cuộc sống sinh hoạt gắn bó với Việt Bắc trong những năm tháng đã qua. Qua đó khẳng định, Việt Bắc là chiến khu an toàn, nhân dân ân tình, thủy chung, hết lòng với cách mạng và kháng chiến.

2.2. Cảm nhận về vẻ đẹp của cuộc sống sinh hoạt  thời kháng:

a. Nhớ về những ngày tháng ta và mình đồng cam cộng khổ.

“Ta đi ta nhớ những ngày
 Mình đây ta đó đắng cay ngọt bùi
Thương nhau chia củ sắn lùi
Bát cơm sẻ nửa chăn sui đắp cùng”

- 2 câu đầu: khơi gợi nỗi nhớ về những ngày gian khó nhưng sâu nặng nghĩa tình:

  + Nếu người ở lại hỏi “mình đi có nhớ những ngày” thì người ra đi đáp lại: “Ta đi ta nhớ những ngày”. “Những ngày” ở đây là cách nói chỉ thời gian gắn bó nhớ thương vô vàn giữa người đi kẻ ở. Đó là nỗi nhớ về “mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng” với bao ân tình cao đẹp. Mười lăm năm ta đã cùng mình gánh vác giang sơn, chịu đựng bao gian khổ, thiếu thốn; đã cùng nhau đi qua bao biến cố; 15 năm gắn kết máu thịt. 

+ Từ xưng hô “mình, ta”: thể hiện mối quan hệ gắn bó khăng khít  giữa người cán bộ cách mạng và Việt Bắc. 

+ Thành ngữ “đắng cay ngọt bùi” là bốn tính từ chỉ bốn gia vị cũng là ẩn dụ để nói đến những thăng trầm trong cuộc đời mà ta và mình đã cùng nhau trải qua. Ý thơ thể hiện ý nghĩa sâu xa: ta và mình trải qua những thăng trầm, trải qua bao gian khó, bao buồn vui, ngọt bùi cay đắng nên đã thấu hiểu, đồng cảm, trở thành tri kỷ với nhau.

- 2 câu tiếp:  Nhớ ơn những sẻ chia của người Việt Bắc dành cho cán bộ cách  mạng trong những ngày gian khó:

“Thương nhau chia củ sắn lùi

Bát cơm sẻ nửa chăn sui đắp cùng”

Động từ cùng nghĩa chia, sẻ nửa, đắp cùng bộc lộ tình cảm đồng cam cộng khổ của Việt Bắc và cách mạng.  Nhớ những ngày đói kém, ta cùng mình chia bùi sẻ ngọt; nhớ mùa đông lạnh giá, ta đã cùng mình đắp chung một mảnh chăn sui. Thế là ta và mình đã cùng nhau đi qua bao gian khó. Những kỉ niệm ấy muôn đời khó quên. 

b. Nhớ người  mẹ Việt Bắc lao động cần cù để nuôi quân. 

“Nhớ người mẹ nắng cháy lưng
Địu con lên rẫy, bẻ từng bắp ngô”

- Hình ảnh “người mẹ nắng cháy lưng” gợi cho người đọc liên tưởng đến thiên nhiên Việt Bắc vô cùng khắc nghiệt. Hai chữ “cháy lưng” nhói lên nỗi xót thương vô hạn của tác giả đối với những bà mẹ Việt Bắc. 

- Các động từ “địu con”, “bẻ từng” cũng gợi lên sự tần tảo, cần cù lao động, vất vả gian khổ của bà mẹ nuôi trong kháng chiến đã đùm bọc, cưu mang chiến sĩ, cán bộ cách mạng. Người mẹ không quản ngại thời tiết khắc nghiệt, dữ dội “nắng cháy lưng” vẫn cần mẫn vừa địu con vừa lao động. Hai chữ “bẻ từng” gợi ra dáng vẻ người mẹ đang cặm cụi lao động, mẹ đang chắt chiu, dành dụm từng hạt bắp làm lương thực nuôi quân. Đó là những ân tình cảm động không thể nào quên trong ký ức của người về 

c.  Nhớ cuộc sống sinh hoạt ở Việt Bắc: 

“Nhớ sao lớp học i tờ

Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan”

Điệp từ “nhớ” và “nhớ sao” khiến cho nỗi nhớ như da diết, mênh mang, như trải dài vô tận. Đó là kỷ niệm với lớp học bình dân học vụ – nơi cán bộ dạy chữ cho nhân dân vùng cao (lớp học i tờ); nhớ những đêm liên hoan văn nghệ giữa núi rừng đầy náo nức, tưng bừng.

d. Nhớ những ngày tháng hoạt động cách mạng đầy gian nan, vất vả nhưng tinh thần vui vẻ, lạc quan:

“Nhớ sao ngày tháng cơ quan
Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo”.

Câu thơ có sự tương phản giữa đời sống vật chất gian khổ và tinh thần luôn lạc quan, yêu đời .  Đến cả những âm thanh của đời thường cũng đi vào nỗi nhớ của người ra đi khiến cho mỗi chiều, mỗi đêm khuya càng thêm thao thức:

“Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều
Chày đêm nên cối đều đều suối xa”.

Hai câu thơ cuối gợi nhớ vẻ đẹp thanh bình của núi rừng Việt Bắc. Tiếng mõ rừng chiều gợi hình ảnh từng đàn trâu, đàn bò từ rừng núi thong thả trở về bản làng, tiếng mõ vang vọng, rộn ràng cả buổi chiều sơn cước. Mỗi đêm khuya thanh vắng, tiếng chày giã gạo từ suối xa vẫn đều đều vỗ về trong giấc ngủ. Những âm thanh ấy cứ ngân vang mãi trong lòng người cán bộ kháng chiến khi rời xa Việt Bắc.

2.3. Đánh giá chung:

- Nghệ thuật: Cả đoạn thơ mang đậm màu sắc dân tộc, thể hiện rõ hồn thơ của Tố Hữu. Điệp từ “nhớ” cùng lối so sánh đặc biệt để bộc lộ một cảm xúc thương nhớ dạt dào. 

- Nội dung: đoạn thơ tiêu biểu cho nghĩa tình cao đẹp giữa cán bộ và nhân dân Việt Bắc, đã khơi dậy kỷ niệm mười lăm năm gắn bó keo sơn bền chặt với bao vất vả gian lao thiếu thốn nhưng luôn đầy lạc quan, tin yêu. Qua đó người về cũng tự nhắc nhở mình đừng quên cội quên nguồn.

3. Kết bài:

Đoạn thơ là một khúc tình ca tha thiết thể hiện nỗi nhớ của người cán bộ về xuôi với cảnh vật và con người Việt Bắc. Nó có cội nguồn sâu xa từ tình yêu quê hương đất nước, niềm tự hào về sức mạnh của nhân dân, truyền thống ân nghĩa, đạo lí thuỷ chung của dân tộc Việt Nam.