Đọc hiểu Chiếc lá cuối cùng (Ngữ Văn 8 Kết nối tri thức)

Tổng hợp kiến thức trọng tâm của tác phẩm Chiếc lá cuối cùng bao gồm Giới thiệu tác giả - tác phẩm, bài soạn, sơ đồ tư duy tác phẩm Chiếc lá cuối cùng - SGK Ngữ Văn 8 Kết nối tri thức.

A. Tác giả - Tác phẩm Chiếc lá cuối cùng

I. Tác giả

1. Tiểu sử

- Ô Hen-ri, tên thật là William Sydney Porter, sinh năm 1862 và qua đời năm 1910.

- Ông là một nhà văn người Mỹ.

- Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của ông:

+ Ông sinh ra trong một gia đình, cha ông là một bác sĩ, nhưng mẹ ông đã qua đời khi ông mới ba tuổi.

+ Vì hoàn cảnh gia đình khó khăn, ông bỏ học khi chỉ mới 15 tuổi. Ông đã đi qua nhiều địa điểm và làm nhiều công việc khác nhau, từ nhân viên, kế toán đến thủ quỹ ngân hàng...

2. Sự nghiệp văn học

a. Tác phẩm chính

- Nhờ sự phong phú của cuộc đời, tác giả đã để lại một kho tàng truyện ngắn đáng kể (gần 400 truyện và một số bài thơ).

- Trong số đó, các truyện ngắn như "Chiếc lá cuối cùng", "Món quà giáng sinh", "Căn gác xép", "Tên cảnh sát và gã lang thang" và nhiều tác phẩm khác đã được độc giả và giới phê bình yêu thích hết mức.

b. Phong cách nghệ thuật

- Tình cảm của ông luôn hướng về những người nghèo, những người gặp khó khăn. Những truyện ngắn của ông mang đậm sự sâu sắc, cảm động và tràn đầy chất thơ. Các tác phẩm ngắn của ông đã được công nhận là những tác phẩm xuất sắc nhất trên toàn thế giới và vẫn được xem là tấm gương mẫu mực cho các nhà văn trẻ trong nhiều thập kỷ tiếp theo.

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

Trong bộ sưu tập truyện ngắn của nhà văn Ô Hen-ri, "Chiếc lá cuối cùng" là một trong những tác phẩm xuất sắc. Đoạn trích này được đặt ở phần kết thúc của câu chuyện.

2. Thể loại

Truyện ngắn

3. Bố cục

- Đoạn 1: (từ đầu đến “mái hiên thấp kiểu Hà Lan”): Tâm trạng khốn khổ của Xiu đang lâm vào tuyệt vọng.

- Đoạn 2: (tiếp đến “bồi dưỡng và chăm nom”): Sự tái sinh và sự hồi phục của Giôn-xi sau những ngày đen tối.

- Đoạn 3: còn lại: Sự hy sinh cao cả và vĩ đại của cụ Bơ-men, người đã dốc hết tình thương để cứu Giôn-xi.

4. Nội dung chính

- Truyện ngắn chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc, câu chuyện truyền đạt về tình bạn, tình yêu thương giữa các cá nhân. Qua đó, nhà văn gửi gắm thông điệp tuyệt vời: Hãy luôn thắp sáng ngọn lửa khao khát hi vọng, hãy truyền đi tình thương và trân quý nghệ thuật phục vụ con người. Và nghệ thuật chân chính, vững bền nhất, chính là nghệ thuật hướng tới con người và dành cho con người.

5. Nghệ thuật

- Truyện được tạo nên từ nhiều tình huống hấp dẫn, được sắp xếp một cách chặt chẽ, đặc biệt là việc đảo ngược tình huống, mang đến sự thú vị và hứng thú cho người đọc.

B. Soạn bài Chiếc lá cuối cùng

Câu 1: Những chi tiết nào đã nói lên tình yêu thương của cụ Bơ-men dành cho Giôn-xi?

Trả lời:

- Biết tin Giôn-xi ốm nhưng buông xuôi việc chữa bệnh, cụ đã “ vội vã” tới thăm-> cụ Bơ-men vội vã tới thăm Giôn-xi,lo lắng cho cô. 

- Người họa sĩ già âm thầm vẽ lên tác phẩm để đời của mình trong một đêm mưa gió để cứu một người trẻ tuổi-> sự hi sinh của cụ Bơ-men dành cho Giôn-xi và tình yêu thương của cụ.

- Mặc dù không đề cập trực tiếp, nhiều sự việc gián tiếp cho thấy cụ Bơ-men là người đã vẽ chiếc lá cuối cùng. Điều này là một chi tiết thú vị để người đọc suy ngẫm và tìm ra câu trả lời. Hình ảnh chiếc lá cuối cùng trở thành một kiệt tác vì nó truyền cảm hứng và sức sống cho Giôn-xi để chiến thắng bệnh tật, đồng thời đòi hỏi sự hi sinh đáng kính của cụ Bơ-men.

Câu 2: Tìm những bằng chứng để khẳng định Xiu không hề được cụ Bơ-men cho biết ý định vẽ một chiếc lá thay cho chiếc lá cuối cùng rụng xuống. Nếu Xiu được biết thì truyện có kém hấp dẫn không? Vì sao?

Trả lời:

- Xiu không được cụ Bơ-men cho biết sẽ vẽ chiếc lá thay cho lá thường xuân cuối cùng sắp rụng:

+ Trước đó, khi cụ Bơ-men đóng vai người mẫu cho Xiu vẽ, hai người im lặng không có lời nói.

+ Khi Giôn-xi yêu cầu kéo mành lên, Xiu thực hiện theo một cách lờ đờ và không hứng thú.

+ Xiu cũng ngạc nhiên như Giôn-xi khi chiếc lá cuối cùng vẫn còn tồn tại sau đêm mưa gió.

+ Chỉ khi bác sĩ thông báo, Xiu mới biết rằng cụ Bơ-men đang ốm.

=> Nếu Xiu biết rằng cụ Bơ-men định vẽ chiếc lá thay thế cho lá thường xuân cuối cùng, truyện sẽ không còn mang tính bất ngờ và thú vị. Điều này cho phép độc giả cảm nhận được sự quan tâm, lo lắng, chăm sóc và tình cảm mà Xiu dành cho Giôn-xi.

Câu 3: Thử hình dung tâm trạng căng thẳng của Giôn-xi, của Xiu và bạn đọc khi hai lần Giôn-xi ra lệnh kéo mành lên. Nguyên nhân sâu xa nào quyết định tâm trạng hồi hộp của Giôn-xi? Tại sao nhà văn kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu mà không để Giôn-xi phản ứng gì thêm?

Trả lời:

- Nhân vật Giôn-xi yếu đuối, tuyệt vọng:

+ Chờ đợi chiếc lá cuối cùng rụng xuống cũng đồng nghĩa với kết thúc cuộc sống của mình.

+ Giôn-xi thờ ơ và bỏ mặc bản thân mặc dù Xiu luôn dành tình yêu và chăm sóc cho cô.

- Phản ứng trước hai lần kéo mành:

+ Lần 1: Giôn-xi sợ chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng, Xiu lo lắng cho cô.

+ Lần 2: Cả Giôn-xi và Xiu đều bất ngờ và ngạc nhiên khi chiếc lá vẫn còn trên cây.

- Nguyên nhân của sự hồi sinh của Giôn-xi:

+ Giôn-xi cảm nhận được sự sống động trong hình ảnh của chiếc lá thường xuân sau đêm mưa bão, và niềm tin, hy vọng trong cuộc sống trở lại với cô.

+ Giôn-xi không muốn phụ lòng của Xiu và cụ Bơ-men.

- Kết thúc truyện không cho Giôn-xi có bất kỳ phản ứng hay trạng thái tâm lý nào khác:

+ Kết thúc mở để mọi người tự tưởng tượng phản ứng của Giôn-xi.

+ Dư vị của tình người, niềm tin và sự hy sinh vẫn còn tồn tại mãi.

Câu 4: Chứng minh truyện Chiếc lá cuối cùng của O Hen-ri, qua đoạn trích này được kết thúc trên cơ sở hai sự kiện bất ngờ, đối lập nhau tạo nên hiện tượng đảo ngược tình huống hai lần, gây hứng thú cho người đọc.

Trả lời:

- Truyện có hiện tượng hai lần đảo ngược:

+ Ban đầu, Giôn-xi đang bị bệnh, cô tuyệt vọng và chờ đợi cái chết. Trong khi đó, cụ Bơ-men vẫn khỏe mạnh.

+ Sau đó, Giôn-xi bất ngờ hồi sinh và khỏi bệnh, trong khi cụ Bơ-men lại qua đời sau hai ngày do dầm mưa gió suốt đêm.

- Hiện tượng đảo ngược tình huống trong truyện:

+ Tạo ra sự bất ngờ và thú vị cho người đọc.

+ Khẳng định tầm quan trọng của nghệ thuật chân chính và khả năng mang lại sự hồi sinh.

+ Gợi lên cảm xúc và rung động của độc giả trước tình cảm và tình yêu thương cao cả giữa những con người nghèo khổ.

---------------------------------- 

Trên đây Topbee đã mang tới cho các bạn những kiến thức tổng hợp về tác giả -  tác phẩm, bài soạn, sơ đồ tư duy của văn bản Chiếc lá cuối cùng. Những câu trả lời dựa trên ngữ liệu văn bản, được chắt lọc kỹ càng đảm bảo chính xác nhất. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này, chúc các bạn học tốt.