Dàn ý Cảm nhận về vẻ đẹp của nhân vật Ông lái đò trong đoạn trích Mặt sông trong tích tắc sáng lòa...cửa sinh nó trấn lấy

Câu hỏi: Cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp của nhân vật ông lái đò trong đoạn trích trên. Từ đó bình luận ngắn gọn về suy nghĩ, tình cảm của nhà văn Nguyễn Tuân đối với con người lao động Việt Nam trong tùy bút Người lái đò sông Đà.

Đề bài: Cảm nhận về vẻ đẹp ông lái đò trong đoạn Mặt sông trong tích tắc…

Mặt sông trong tích tắc lòa sáng lên như một cửa bể đom đóm rừng ùa xuống mà châm lửa vào đầu sóng. Nhưng ông đò cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái, mặt méo bệch đi như cái luồng sóng đánh hồi lùng, đánh đòn tỉa, đánh đòn âm vào chỗ hiểm. Tăng thêm mãi lên tiếng hỗn chiến của nước của đá thác. Nhưng trên cái thuyền sáu bơi chèo, vẫn nghe rõ tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh táo của người cầm lái. Vậy là phá xong cái trùng vi thạch trận vòng thứ nhất. Không một phút nghỉ tay nghỉ mắt, phải phá luôn vòng vây thứ hai và đổi luôn chiến thuật. Ông lái đã nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá. Ông đã thuộc quy luật phục kích của lũ đá nơi ải nước hiểm trở này. Vòng đầu vừa rồi, nó mở ra năm cửa trận, có bốn cửa tử một cửa sinh, cửa sinh nằm lập lờ phía tả ngạn sông. Vòng thứ hai này tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền vào, và cửa sinh lại bố trí lệch qua phía bờ hữu ngạn. Cưỡi lên thác Sông Đà, phải cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ. Dòng thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh trên sông đá. Nắm chặt lấy được cái bờm sóng đúng luồng rồi, ông đò ghì cương lái, bám chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh, mà lái miết một đường chéo về phía cửa đá ấy. Bốn năm bọn thủy quân cửa ải nước bên bờ trái liền xô ra định níu thuyền lôi vào tập đoàn cửa tử. Ông đò vẫn nhớ mặt bọn này, đứa thì ông tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến. Những luồng tử đã bỏ hết lại sau thuyền. Chỉ còn vẳng tiếng reo hò của sóng thác luồng sinh. Chúng vẫn không ngớt khiêu khích, mặc dầu cái thằng đá tướng đứng chiến ở cửa vào đã tiu nghỉu cái mặt xanh lè thất vọng thua cái thuyền đã đánh trúng cái cửa sinh nó trấn lấy. 

(Trích Người lái đò Sông Đà – Nguyễn Tuân, Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016, tr.189, 190)

Dàn ý: Cảm nhận về vẻ đẹp ông lái đò trong đoạn Mặt sông trong tích tắc…

1. Mở bài:

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

+ Nguyễn Tuân là cây bút xuất sắc của văn học Việt Nam hiện đại, đặc biệt thành công ở thể loại tùy bút. 

+ Ông là một nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp. Nét nổi bật trong phong cách của ông là tài hoa, uyên bác,  luôn nhìn sự vật ở phương diện văn hóa và thẩm mĩ, nhìn con người ở phẩm chất nghệ sĩ và tài hoa. Ông thường có cảm hứng mãnh liệt với cái cá biệt, phi thường, dữ dội và tuyệt mĩ.

- Dẫn vào vấn đề cần nghị luận: Người lái đò sông Đà là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách tài hoa, uyên bác.  Hình tượng người lái đò sông Đà trong quá trình vượt thác là hình tượng trung tâm của tác phẩm – một ông lái đò mưu trí, dũng cảm và đậm chất tài hoa nghệ sĩ, đặc biệt thể hiện qua đoạn trích… ( trích lược đoạn trích)

2. Thân bài:

2.1 Giới thiệu khái quát:

- Người lái đò sông Đà được in trong tập tùy bút  Sông Đà (1960). Đây là kết quả của nhiều dịp ông đến với Tây Bắc trong thời kì kháng chiến chống pháp; đặc biệt là của chuyến đi thức tế 1958.

- Tác phẩm là  thiên tùy bút khắc họa cụ thể, sinh động vẻ đẹp của sông Đà và của người lái đò trên sông Đà → bộc lộ niềm tự hào về vẻ đẹp thiên nhiên đất nước và người lao động. 

- Phần đầu tác phẩm tập trung miêu tả vẻ đẹp của sông Đà và vẻ đẹp của nhân vật ông lái đò - một người lao động nhanh nhẹn, dũng cảm, mưu trí, nhiều kinh nghiệm sông nước.

2.2 Cảm nhận đoạn trích:

- Ông lái đò có nhiều phẩm chất tốt đẹp: dũng cảm, gan dạ, mưu trí, nhanh nhẹn: 

- Người lao động từng trải, có nhiều kinh nghiệm sông nước:

+ Sông Đà nham hiểm, lập lờ cạm bẫy để đánh lừa con thuyền: vòng đầu, nó mở ra năm cửa trận, có bốn cửa tử một cửa sinh, cửa sinh lập lờ tả ngạn; vòng thứ hai tăng thêm nhiều cửa tử, cửa sinh bố trí lệch qua phía hữu ngạn.

+ Ông lái đò vượt qua mọi cạm bẫy nhờ kinh nghiệm sông nước: nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá, thuộc quy luật phục kích của lũ đá nơi ải nước hiểm trở này → linh hoạt trong mọi tình huống: đứa thì ông tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến.

Kết quả: thằng đá tướng ở cửa vào đã tiu nghỉu cái mặt xanh lè thất vọng thua cái thuyền → ông lái đò thuần phục được con sông Đà hung bạo, thế là hết thác.

2.3  Bình luận về suy nghĩ, tình cảm của nhà văn Nguyễn Tuân đối với con người lao động Việt Nam:

 - Trân trọng, ngợi ca, ngưỡng mộ những con người bình thường, công việc bình thường, tôn kính công sức lao động con người thầm lặng đang góp sức vào công cuộc xây dựng đất nước.

- Quan niệm: nhân dân ta anh hùng trong chiến đấu và trong lao động.

2.4. Đánh giá đoạn trích:

- Nội dung:

+ Ông lái đò là hình ảnh về một người lao động mới mang vẻ đẹp khác thường. Nhân vật hiện lên như một vị chỉ huy dày dạn kinh nghiệm, tài trí và luôn có phong thái ung dung pha chút nghệ sĩ. 

+ Ông chỉ huy cuộc vượt thác một cách tài tình, khôn ngoan. Với  hình ảnh ông lái đò,  Nguyễn Tuân đã tìm được nhân vật mới cho mình, những con người đáng trân trọng, đáng ngợi ca, không thuộc tầng lớp thượng lưu đài các một thời vang bóng mà là những người lao động bình thường - chất “vàng mười của Tây Bắc”. 

→ Qua hình tượng người lái đò sông Đà, nhà văn muốn phát biểu quan niệm: người anh hùng không phải chỉ có trong chiến đấu mà còn có trong cuộc sống lao động thường ngày.

- Nghệ thuật:  Quan sát, miêu tả tinh tế; những so sánh, liên tưởng độc đáo; phép nhân hóa, điệp được sử dụng hiệu quả; ngôn ngữ giàu tính tạo hình, gợi cảm…→ phong cách tài hoa, uyên bác của Nguyễn Tuân.

3. Kết bài:

Ông lái đò là một hình tựơng nhân vật đặc sắc, vì không chỉ thể hịên nét đẹp của một ông lái đò mà còn khái quát đựơc vẻ đẹp của người lao động, tôn vinh người lao động. Ông chính là "thứ vàng mười đã qua thử lửa ở tâm hồn người lao động" mà tác giả muốn tìm kiếm.