Đọc hiểu Hịch Tướng Sĩ (Ngữ văn 8 Kết nối tri thức)

Tổng hợp kiến thức trọng tâm của tác phẩm Hịch tướng sĩ bao gồm Giới thiệu tác giả - tác phẩm, bài soạn, sơ đồ tư duy tác phẩm Hịch tướng sĩ - SGK Ngữ Văn 8 Kết nối tri thức.

A. Tác giả - Tác phẩm Hịch tướng sĩ

I. Tác giả

1. Tiểu sử

- Trần Quốc Tuấn còn được gọi là Hưng Đạo Đại Vương

- Ông sinh năm 1226, mất năm 1300, thọ 74 tuổi.

- Quê quán: làng Tức Mặc huyện Mỹ Lợi, phủ Thiên Trường (nay là tỉnh Nam Định)

- Cuộc đời:

+ Là danh tướng kiệt xuất của dân tộc

+ Năm 1285 và năm 1288. Ông chỉ huy quân đội đánh tan hai cuộc xâm lược của quân Nguyên-Mông

+ Ông lập nhiều chiến công lớn: 3 lần đánh tan quân Nguyên Mông

2. Sự nghiệp sáng tác

- Tác phẩm nổi bật: Binh thư yếu lược, Đại Việt sử kí toàn thư

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Bài hịch được viết vào khoảng trước cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên lần thứ 2 năm 1285.

- Bài hịch được viết nhằm khích lệ tướng sĩ học tập cuốn “Binh thư yếu lược”

2. Thể loại: Hịch

3. Bố cục

- Chia làm 3 phần:

+ Phần 1: Từ đầu đến “lưu tiếng tốt”: Nêu tên những trung thần nghĩa sĩ được sử sách lưu danh

+ Phần 1: Từ tiếp đến “ta cũng vui lòng”: Tình hình đất nước hiện tại và nỗi lòng của người chủ tướng

+ Phần 3: Còn lại: Phê phán những biểu hiện sai trái tong hàng ngũ quân sĩ

4. Giá trị nội dung

- Bài Hịch tướng sĩ phản ánh tinh thần yêu nước nồng nàn của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược, thể hiện lòng căm thù giặc và ý chí quyết thắng.

5. Đặc sắc nghệ thuật

- Kết hợp hài hoà giữa lí trí và tình cảm

- Lời văn giàu hình ảnh nhạc điệu

- Hịch tướng sĩ là một áng văn chính luận xuất sắc

- Lập luận chặt chẽ, lĩ lẽ rõ ràng, giàu hình ảnh, có sức thuyết phục cao

B. Trả lời câu hỏi đọc hiểu bài Hịch tướng sĩ

Câu 1. Bài hịch được Trần Quốc Tuấn viết ra nhằm mục đích gì?

Trả lời:

Bài hịch được Trần Quốc tuấn viết ra nhằm mục đích khích lệ các tướng sĩ chăm chỉ học tập cuốn Binh thư yếu lược - Sách tóm tắt những điều cốt yếu về binh pháp, do chính Trần Quốc Tuấn viết.

Câu 2. Xác định bố cục của bài hịch và nêu rõ vai trò của từng phần trong việc thực hiện mục đích của bài hịch.

Trả lời:

Bố cục của bài hịch chia làm 4 phần:

- Phần 1: Từ đầu => “còn lưu tiếng tốt”: Đề cao, nêu gương các bậc trung thần nghĩa sĩ yêu nước.

- Phần 2: Tiếp => “ta cũng vui lòng”: Tố cáo, vạch trần tội ác của giặc và lòng căm thù của vị chủ tướng.

- Phần 3: Tiếp => “vui vẻ phỏng có được không?”: Nêu rõ sai trái của tướng sĩ dưới quyền.

- Phần 4: Còn lại: Lời khích lệ, kêu gọi tướng sĩ tăng cường học tập “Binh thư yếu lược”.

Câu 3. Hãy chỉ ra những điểm chung của các cặp nhân vật lịch sử được nêu ở phần đầu bài hịch. Tác giả đã nêu hành động của tám cặp nhân vật lịch sử này để minh chứng điều gì?

Trả lời:

Các gặp nhân vật lịch sử được nêu ở đầu bài hịch nhằm nêu gương các bậc trung thần nghĩa sĩ, các trung thần nghĩa sĩ nguyện lòng chiến đấu, hi sinh vì chủ nhân:

- Quá khứ: Kỷ Tín, Do Vu, Dự Nhượng, Kính Đức, Cao Khanh

- Hiện tại: Vương Công Kiên, Cốt Đãi Ngột Lang...

=> Tác giả đã nêu hành động của các nhân vật lịch sử này để làm nổi bật tinh thần quên mình vì chủ, vì vua, vì nước.

Câu 4. Để khơi gợi những cảm xúc mạnh mẽ trong lòng các tì tướng và thuyết phục họ, Trần Quốc Tuấn đã nhắc đến nhiều hiện tượng trong thực tế. Đó là những hiện tượng nào?

Trả lời:

Để khơi gợi những cảm xúc mạnh mẽ trong lòng các tì tướng và thuyết phục họ, Trần Quốc Tuấn đã nhắc đến nhiều hiện tượng trong thực tế, đó là những hiện tượng:

- Ta cùng các ngươi sinh phải thời loạn lạc, lớn gặp buổi gian nan. Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ.

- Nhớ câu “đặt mồi lửa dưới đống củi” là nguy cơ.

- Lấy điều “kiềng canh nóng mà thổi rau nguội” làm răn sợ.

- Chỉ có luyện binh đánh giặc mới có thể chiến thắng, cửa nhà no ấm, tiếng thơm muôn đời.

Câu 5. Tác giả đã dùng những bằng chứng và lí lẽ nào để chứng minh các tì tướng đã suy nghĩ, hành động không đúng?

Trả lời:

a. Tác giả phê phán dứt khoát lỗi lầm của các tướng sĩ

- Phê phán hành động hưởng lạc, thái độ bàng quan trước vận mệnh đất nước.

- Ham thú vui tầm thường: chọi gà, cờ bạc, săn bắn, ruợu ngon...

- "Thái độ phê phán dứt khoát

b. Tâm trạng suy tư, nỗi lòng người chủ tướng

- Biết lo xa cho vận mệnh đất nước, khuyên các tướng sĩ tăng cường võ nghệ để chống giặc ngoại xâm.

- Khích lệ tinh thần trung quân ái quốc.

- Thấu hiểu được những con người cùng cảnh ngộ: khích lệ tấm lòng ơn nghĩa, thuỷ chung của người cùng hoàn cảnh.

- Thái độ mạnh mẽ: Khuyên răn, tỏ rõ thiệt hơn, nghiêm nghị cảnh báo, sẵn sàng mỉa mai, chế giễu những điều xấu, tội ác.

c. Kêu gọi tướng sĩ

- Vạch rõ ranh giới giữa hai con đường chính và tà 

=> Kêu gọi, khích lệ tinh thần tướng sĩ

Câu 6. Với tư cách là chủ tướng, Trần Quốc Tuấn đã dùng những lí lẽ nào để kêu gọi các tì tướng phải rèn tập võ nghệ, học tập cuốn Binh thư yếu lược, chuẩn bị cho việc đánh giặc, giữ nước?

Trả lời:

Với tư cách là chủ tướng, Trần Quốc Tuấn đã dùng những lí lẽ để kêu gọi các tì tướng phải rèn tập võ nghệ, học tập cuốn Binh thư yếu lược, chuẩn bị cho việc đánh giặc cứu nước:

- Vạch rõ ranh giới giữa hai con đường chính và tà.

- Chỉ có luyện binh đánh giặc mới có thể chiến thắng, cửa nhà no ấm, tiếng thơm muôn đời.

- Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta, thì mới phải đạo thần chủ; nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù.

Câu 7. Từ bài hịch này, em rút ra được bài học gì cho bản thân khi viết một bài văn nghị luận?

Trả lời:

- Bài hịch với sứ mệnh của nó được tác động bằng tiềm thức, tình cảm của con người yêu nước, thương dân. 

- Bài hịch xét về mặt thể loại vừa là một bài nghị luận (dùng luận điểm, luận cứ, thuyết phục bằng sức mạnh lôgic) vừa là văn nghệ thuật, văn hình tượng thuyết phục bằng tình cảm, cảm xúc.

---------------------------------- 

Trên đây Topbee đã mang tới cho các bạn những kiến thức tổng hợp về tác giả -  tác phẩm, bài soạn, sơ đồ tư duy của văn bản Hịch tướng sĩ. Những câu trả lời dựa trên ngữ liệu văn bản, được chắt lọc kỹ càng đảm bảo chính xác nhất. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này, chúc các bạn học tốt.