Cảm nhận về nhân vật người đàn bà hàng chài: Người đàn bà bỗng chép miệng, con mắt như đang nhìn suốt cả đời mình

Cảm nhận của anh chị về nhân vật người đàn bà hàng chài trong đoạn trích trên. Từ đó, bình luận ngắn gọn về cách nhìn nhận cuộc sống và con người của nhà văn Nguyễn Minh Châu trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa.

Người đàn bà bỗng chép miệng, con mắt như đang nhìn suốt cả đời mình:

- Giá như tôi đẻ ít đi hoặc chúng tôi sắm được một chiếc thuyền rộng hơn, từ ngày cách mạng về đã đỡ đói khổ chứ trước kia vào các vụ bắc , ông trời làm động biển suốt hàng tháng, cả nhà vợ chồng con cái toàn ăn cây xương rồng luộc chấm muối…

- Lão ta trước hồi bảy nhăm cỏ đi lính ngụy không?- Tôi bỗng hỏi một câu như lạc đề.

- Không chú à cũng nghèo khổ, túng quẫn đi vì trốn lính - bỗng mụ đỏ mặt - nhưng cái lỗi chính là đám đàn bà ở thuyền đẻ nhiều quá, mà thuyền lại chật.

- Vậy sao không lên bờ mà ở - Đẩu hỏi.

- Làm nhà trên đất ở một chỗ đâu có thể làm được cái nghề thuyền lưới vó? Từ ngày cách mạng về, cách mạng đã cấp đất cho nhưng chẳng ai ở, vì không bỏ nghề được!

- Ở trên thuyền có bao giờ lão ta đánh chị không? - Tôi hỏi.

- Bất kể lúc nào thấy khổ quá là lão xách tôi ra đánh, cũng như đàn ông thuyền khác uống rượu… Giá mà lão uống rượu… thì tôi còn đỡ khổ… Sau này con cái lớn lên, tôi mới xin được với lão… đưa tôi lên bờ mà đánh…

- Không thể nào hiểu được, không thể nào hiểu được! - Đẩu và tôi cùng một lúc thốt lên.

- Là bởi vì các chú không phải là đàn bà, chưa bao giờ các chú biết như thế nào là nỗi vất vả của người đàn bà trên một chiếc thuyền không có đàn ông…

- Phải, phải, bây giờ tôi đã hiểu, - bất ngờ Đẩu trút một tiếng thở dài đầy chua chát, - trên thuyền phải có một người đàn ông… dù hắn man rợ, tàn bạo?

- Phải - Người đàn bà đáp - Cũng có khi biển động sóng gió chứ chú?

Lát lâu sau mụ lại mới nói tiếp:

- Mong các chú cách mạng thông cảm cho, đám đàn bà hàng chài ở thuyền chúng tôi cần phải có người đàn ông để chèo chống phong ba, để cùng làm ăn nuôi nấng đặng một sắp con, nhà nào cũng trên dưới chục đứa. Ông trời sinh ra người đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn lớn cho nên phải gánh lấy cái khổ. Đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không thể sống cho mình như ở trên đất được! Mong các chú lượng tình cho cái sự lạc hậu. Các chú đừng bắt tôi bỏ nó! - Lần đầu tiên trên khuôn mặt xấu xí của mụ chợt ửng sáng lên như một nụ cười – vả lại, ở trên chiếc thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái chúng tôi sống hòa thuận, vui vẻ.

- Cả đời chị có một lúc nào thật vui không? -Đột nhiên tôi hỏi.

- Có chứ, chú! Vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con tôi chúng nó được ăn no.

(Trích Chiếc thuyền ngoài xa - Nguyễn Minh Châu, Ngữ Văn 12, Tập 2, NXB Giáo dục Việt Nam, 2015, tr.75-76 )

Cảm nhận của anh chị về nhân vật người đàn bà hàng chài trong đoạn trích trên. Từ đó, bình luận ngắn gọn về cách nhìn nhận cuộc sống và con người của nhà văn Nguyễn Minh Châu trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa.

DÀN BÀI

1. Mở bài

- Giới thiệu tác giả - tác phẩm:

+ Nguyễn Minh Châu là một trong những cây bút tiêu biểu của VHVNhiện đại. Ông được coi là nhà văn mở đường tài năng và tinh anh nhất của văn học Việt Nam thời kì đổi mới.

+ Sáng tác của ông từ những thập kỷ 80 của thế kỷ XX mang đậm cảm hứng thế sự với những vấn đề đạo đức, triết lý, nhân sinh sâu sắc.

+ Giới thiệu tác phẩm: “Chiếc thuyển ngoài xa” được sáng tác năm 1983, in lần đầu trong tập Bến quê (1985), sau được in riêng thành tập truyện ngắn cùng tên.  Truyện ngắn này tiêu biểu cho xu hướng chung của VHVN thời kì đổi mới : hướng nội, khai thác số phận cá nhân và thân phận con người trong cuộc sống đời thường.

- Dẫn vào vấn đề cần nghị luận: Tâm trạng và hành động của nhân vật người đàn bà hàng chài được nhà văn Nguyễn Minh Châu thể hiện trong đoạn trích. Qua câu chuyện của người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện, rút ra nhận thức về cuộc sống (Lược trích đoạn văn ở đề bài)

2. Thân bài

2.1. Khái quát chung:

- Tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” xoay quanh tình huống nhận thức của nhân vật người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng. Phùng được trưởng phòng giao nhiệm vụ chụp một bức ảnh tĩnh vật có hình ảnh thuyền và biển cho bộ lịch nghệ thuật. Anh bỏ ra nhiều công sức đi thực tế, suy nghĩ, trăn trở tìm kiếm hình ảnh để hoàn thành nhiệm vụ. Phùng  đã đến vùng biển miền trung, từng là chiến trường cũ của anh thời chống Mĩ. Anh dự tính bố cục, kiên nhẫn ‘phục kích” mấy buổi sáng để chụp được một bức ảnh nghệ thuật. Sáng sớm hôm ấy, anh bắt gặp một bức tranh tuyệt đẹp đó là hình ảnh thuyền và biển trong sương sớm thật ưng ý. Điều bất ngờ là, sau đó, Phùng liên tục đối mặt với hàng loạt những nghịch lí, vỡ ra nhiều lẽ về sự thật cuộc đời đằng sau bức ảnh và nhận thức sâu sắc về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc đời.

- Sau phát hiện về cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh mang lại từ chiếc thuyền ngoài xa, Phùng đã kinh ngạc, chết lặng trước cảnh bạo lực gia đình mà những nhân vật chính ấy lại chính là những con người sống trong chiếc thuyền đẹp đẽ kia. Sau đó Phùng trở thành nhân chứng bất đắc dĩ tại tòa án huyện. Tại đây anh đã chứng kiến câu chuyện của người đàn bà hàng chài. Câu chuyện của chị giúp anh ngộ ra rất nhiều điều.

2.2. Cảm nhận về nhân vật người đàn bà hàng chài qua đoạn trích:

- Số phận bất hạnh:

+ Cuộc sống nghèo túng vì - đông con - thuyền chật: “ông trời làm động biển suốt hàng tháng, cả nhà vợ chồng con cái toàn ăn cây xương rồng luộc chấm muối…” (Phân tích mở rộng ngoài đoạn trích: cuộc sống lam lũ, khó nhọc, vất vả hằn in lên vóc dáng của người đàn bà: khuôn mặt mệt mỏi sau một đêm thức trắng để kéo lưới, tái ngắt và dường như đang buồn ngủ; lưng áo bạc phếch và rách rưới, nửa thân dưới ướt sũng)

+ Bị cái xấu đeo đuổi: từ nhỏ tôi đã là một đứa con gái xấu; cao lớn với những đường nét thô kệch. Mụ rỗ mặt…

+ Nỗi khổ cùng cực vì bị chồng hành hạ thường xuyên, là nạn nhân của bạo lực gia đình. Nhưng đớn đau thay - kẻ gây ra bạo lực lại chính là người chồng mà chị yêu thương: “Bất kể lúc nào thấy khổ quá là lão xách tôi ra đánh, cũng như đàn ông thuyền khác uống rượu…”; “ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng”.

Vượt lên trên số phận bi kịch, người phụ nữ vô danh ấy vẫn tỏa sáng cho đời bao vẻ đẹp lấp lánh. Bên ngoài chị giống như viên ngọc thô lấm láp nhưng trong chiều sâu nhân bản lại là viên ngọc quý ánh lên một tâm hồn cao thượng, đẹp đẽ.

* Vẻ đẹp tâm hồn:

- Giàu tình yêu thương

+ Chị hứng chịu tất cả mọi khổ đau về phần mình vì chị thương con vô bờ bến 

+ Chị hiểu được sự cần thiết của việc có người đàn ông làm chỗ dựa, để chèo chống khi phong ba bão táp, cùng nuôi dạy các con “Đàn bà trên thuyền chúng tôi phải sống cho con, không thể sống cho mình như trên đất được”. 

+ Vì thương con, chị gửi thằng Phác lên rừng; chị đau xót, xấu hổ vô cùng khi vô tình để thằng bé thấy cảnh trái ngang. Chị van nài đứa con, ôm chầm lấy nó, sợ nó hành động dại dột với bố nó... Chị không muốn các con nhìn thấy cảnh bạo hành gia đình. 

- Niềm hạnh phúc lớn nhất của chị là nhìn những đứa con chúng được ăn no, hạnh phúc.

- Vị tha, bao dung

+ Trong khổ đau triền miên, người đàn bà ấy vẫn chắt chiu niềm hạnh phúc nhỏ nhoi trong cuộc đời  bình dị: “…nhìn con được ăn no, có khi vợ chồng, con cái sống vui vẻ, hoà thuận”. Bởi thế, chị không hề hận chồng mặc dù thường xuyên bị chồng đánh đâp chửi rủa, trái lại, chị còn biết ơn lão.

+ Khi được Phùng và Đẩu hỏi, chị lí giải nguyên nhân dẫn đến tính khí hung bạo của chồng và cảm thông, tha thứ cho chồng: “anh con trai cục tính nhưng hiền lành lắm, không bao giờ đánh đập tôi”.

- Chị ta còn sẵn sàng nhận lỗi về mình, coi mình là nguyên nhân khiến cuộc sống của chồng trở nên khốn khổ. 

→ Đây là người phụ nữ có cái nhìn sâu sắc, đa chiều, bao dung, độ lượng với chồng.

- Từng trải, thấu hiểu sâu sắc lẽ đời

+ Ý thức được thiên chức của người phụ nữ: “Ông trời sinh ra người đàn bà là để đẻ con và nuôi con cho đến khi khôn lớn”.

+ Chị lí giải nguyên nhân dẫn tới nỗi khổ của gia đình mình, lí giải vì sao mình không thể và không thể bỏ chồng (cần có người đàn ông để chèo chống khi phong ba biển động; để cùng nuôi dạy các con; trên thuyền cũng có lúc gia đình chị sống hòa thuận, hạnh phúc)

+ Chị dạy cho chánh án Đẩu và nghệ sĩ Phùng cách nhìn nhận về con người và cuộc đời: “các chú đâu có phải là người làm ăn…”, “các chú không phải là người đàn bà…”

→ Câu chuyện của chị đã khiến Phùng và Đẩu đi từ ngạc nhiên này tới ngạc nhiên khác. Sau khi nghe câu chuyện của chị, Phùng và Đẩu mới vỡ lẽ, rút ra bài học sâu sắc về cách nhìn đời, nhìn người: Không thể dễ dãi, đơn giản trong việc nhìn nhận mọi sự vật, hiện tượng của cuộc sống, không thể có cái nhìn một chiều, phiến diện về con người và cuộc sống 

 →Tâm hồn của người đàn bà hàng chài đúng là một viên ngọc sáng được ẩn giấu trong bề sâu của ngoại hình xấu xí, thô kệch, chịu đựng một cách vô lí.

 2.3. Cách nhìn nhận cuộc sống và con người của nhà văn

- Nhìn con người, cuộc sống ở góc nhìn đa chiều, quan tâm đến số phận cá nhân con người - nhất là con người lao động vất vả, lam lũ sau chiến tranh.

- Sau chiến tranh, cuộc sống con người vẫn còn nhiều những khó khăn, gian khổ: cái nghèo, cái đói chi phối cuộc sống của con người. Bởi vậy vấn đề cần thiết đặt ra là phải làm sao cho cuộc sống ấy ngày càng tốt đẹp hơn.

 2.3. Đánh giá chung

-  Người đàn bà hàng chài chính là “hạt ngọc” ẩn giấu nơi bề sâu tâm hồn con người.

 - Nghệ thuật  trần thuật hấp dẫn, khách quan;tình huống truyện độc đáo, bất ngờ; tâm lý nhân vật được miêu tả tinh tế, chân thực; ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, chắt lọc.

 3. Kết bài:

- Tóm lại, từ nhân vật người đàn bà hàng chài, chúng ta cảm nhận được những trăn trở của Nguyễn Minh Châu: làm sao cho con người thoát khỏi nghèo đói để không còn tình trạng bạo lực gia đình, không còn những số phận đáng thương? 

- Với tư cách một nhà văn, tác giả mong muốn: nghệ thuật đừng bao giờ xa rời đời sống; phải nhìn cuộc sống nhiều chiều, phải chia sẻ với những bất hạnh của con người …để cuộc đời này mãi đẹp hơn.