Đọc hiểu Lá đỏ (Văn 8 Kết nối tri thức)

Tổng hợp kiến thức trọng tâm của tác phẩm Lá đỏ bao gồm Giới thiệu tác giả - tác phẩm, bài soạn, sơ đồ tư duy tác phẩm Lá đỏ - SGK Ngữ Văn 8 Kết nối tri thức.

A. Tác giả - Tác phẩm Lá đỏ

I. Tác giả

1. Tiểu sử

- Sinh ngày 20 tháng 12 năm 1924 tại Luông Pra Băng (Lào), Nguyễn Đình Thi là một nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình văn học và nhạc sĩ Việt Nam trong thời hiện đại.

- Những năm 1940 ông tham gia Tổ Văn hóa Cứu quốc. 

- Năm 1945 ông tham dự Hội nghị Quốc dân Tân Trào, sau đó được bầu làm Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa I. Sau Cách mạng tháng Tám, Nguyễn Đình Thi làm Tổng thư ký Hội Văn hóa cứu quốc.

- Ông được nhà nước phong tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt I năm 1996.

- Sau năm 1954 ông tham gia công tác quản lý văn học nghệ thuật. Từ năm 1958 đến năm 1989 làm Tổng Thư ký Hội nhà văn Việt Nam. 

- Ông mất ngày 18 tháng 4 năm 2003 tại Hà Nội. Ông có con trai là nhà văn nổi tiếng Nguyễn Đình Chính.

2. Sự nghiệp văn học

a. Tác phẩm chính

- Thơ: Người chiến sỹ ( năm 1958); Bài thơ Hắc Hải ( năm 1958); Dòng sông trong xanh (1974); Tia nắng (1985); Đất nước (1948 - 1955); Nhớ; Lá đỏ....

- Tiểu thuyết Xung kích, Vỡ bờ; Thu đông năm nay (1954), Bên bờ sông Lô (1957), Vào lửa (1966), Mặt trận trên cao (1967)...

- Phê bình văn học: Tiểu luận Nhận đường.

- Kịch: Con nai đen (1961); Hoa và Ngần (1975); Giấc mơ (1983); Rừng trúc (1978); Nguyễn Trãi ở Đông Quan (1979); Người đàn bà hóa đá (1980); Tiếng sóng (1980); Cái bóng trên tường (1982); Trương Chi (1983); Hòn Cuội (1983 - 1986).

b. Phong cách nghệ thuật

- Thơ của Nguyễn Đình Thi mang tính tự do và phóng khoáng, đồng thời còn chứa đựng sự hàm súc, sâu lắng và suy tư, kết hợp với nhiều yếu tố tìm tòi theo xu hướng hiện đại.

- Tác phẩm văn xuôi của Nguyễn Đình Thi tác động mạnh mẽ đến cuộc chiến đấu anh dũng của nhân dân Việt Nam trong các cuộc kháng chiến.

- Các tác phẩm của ông tận dụng thời sự và tạo ra những tác phẩm có tính chất thời đại về những cuộc kháng chiến của dân tộc Việt Nam.

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

Bài thơ "Lá đỏ" được viết vào tháng 12 năm 1974, thời điểm mà cuộc kháng chiến thống nhất đất nước đang tiến vào giai đoạn cuối cùng. Lúc này, toàn bộ quân đội và nhân dân Việt Nam đang tập trung hết sức mình vào tiền tuyến.

2. Thể loại

Thể thơ tự do

3. Bố cục

- Phần 1: Hai câu thơ đầu: gợi ra không gian nơi 2 người gặp nhau.

- Phần 2: Bốn câu tiếp: Sự khốc liệt của chiến tranh

- Phần 3 :Hai câu cuối: Lời hứa hẹn của 2 người khi phải chia tay

4. Nội dung chính

Bài thơ mô tả cảnh hành quân của quân đội Việt Nam trong cuộc kháng chiến. Sự hùng vĩ và nhanh chóng của quân đội được tạo nên qua các hình ảnh và diễn tả. Nguyễn Đình Thi miêu tả vẻ đẹp tự nhiên của rừng Trường Sơn trong quá trình hành quân. Khung cảnh thiên nhiên sống động và mê hoặc của rừng được tạo nên qua các hình tượng và tả cảm. Sự trẻ trung, sức sống và sự kiên cường của phụ nữ được nhấn mạnh qua các diễn tả và hình ảnh. Bài thơ truyền tải thông điệp về lòng tin và sự quyết tâm không thể lay chuyển của người lính trong cuộc kháng chiến. Tác giả tạo nên sự tự tin và hy vọng về chiến thắng cuối cùng qua các phép biểu đạt và tả cảm.

5. Nghệ thuật

- Sử dụng một phong cách so sánh độc đáo và tinh tế.

- Thành công diễn tả khung cảnh rừng Trường Sơn với những vẻ đẹp độc đáo, oai hùng.

- Nguồn cảm hứng lãng mạn từ vẻ đẹp thiên nhiên của rừng Trường Sơn và vẻ đẹp tươi tắn, trẻ trung của người con gái.

B. Soạn bài Lá đỏ

Câu 1. Hãy xác định những đặc điểm của thể thơ tự do thể hiện trong bài thơ?

Trả lời:

Những đặc trưng của thể thơ tự do rõ ràng hiện diện trong bài thơ "Lá đỏ" thông qua việc sử dụng các câu thơ không bị ràng buộc bởi quy tắc về số câu hay số dòng, và việc sử dụng ngôn từ giản dị, mộc mạc, gần gũi với người đọc.

Câu 2. Bài thơ thể hiện cảm xúc trước một cuộc hội ngộ rồi chia li trong niềm tin gặp lại. Hãy cho biết ai là người bộc lộ cảm xúc và đó là cuộc gặp giữa ai với ai?

Trả lời:

Bài thơ thể hiện những cảm xúc trước cuộc gặp và chia xa, trong niềm tin rằng sẽ có một lần gặp lại. Tác giả diễn tả sự bộc lộ cảm xúc trong cuộc gặp giữa anh và em, diễn ra tại Sài Gòn.

Câu 3. Cuộc gặp gỡ diễn ra trong không gian như thế nào? Không gian đó giúp em hiểu thêm gì về bối cảnh lịch sử, về những con đường hành quân ra trận những năm chiến tranh?

Trả lời:

- Cuộc gặp diễn ra trong không gian của một chiến sĩ hành quân gặp một cô gái bên đường, ngay giữa rừng lá đỏ.

- Không gian ấy giúp em hiểu thêm về con đường kháng chiến, một con đường nguy hiểm và gian khó chống lại giặc. Những con đường hành quân ra trận trong những năm chiến tranh, đầy sự khó khăn và nguy hiểm, tràn đầy hiu quạnh, với màu lá đỏ như một kỷ niệm về sự mất mát và máu của các chiến sĩ đã nhuộm đỏ nơi đây.

Câu 4. Nêu cảm nhận của em về hình ảnh đoàn quân trên đường ra tiền tuyến trong bài thơ. Em từng đọc những câu thơ nào khác cũng miêu tả hình ảnh đoàn quân ra trận?

Trả lời:

- Em cảm nhận được hình ảnh đoàn quân đứng trước hiểm nguy, nhưng những đôi chân vẫn mạnh mẽ, kiên cường bước đi trên con đường với sự tự tin và quyết tâm tiến về phía trước. Khung cảnh trong cuộc hành quân ấy không chứa đựng sự buồn bã hay lo lắng, mà tràn đầy lạc quan và tình yêu đời, yêu cuộc sống.

- Các câu thơ khác trong bài cũng tả lại hình ảnh của đoàn quân ra trận như trong các tác phẩm như "Tây Tiến", "Việt Bắc", "Đồng Chí",...

Câu 5. Nhận xét các chi tiết miêu tả hình ảnh “em gái tiền phương” trong bài thơ?

Trả lời:

Hình ảnh "em gái Tiền Phong" trong bài thơ được miêu tả với sự giản dị và tự nhiên, tạo nên một hình ảnh tươi mới và thuần khiết. Em gái Tiền Phong hiện lên hài hòa trong trẻo với đất trời, cho thấy sự tương hợp và cân đối giữa người và thiên nhiên.

Một chi tiết miêu tả đáng chú ý là màu sắc của bầu trời và khu rừng. Bầu trời được miêu tả là cao trong xanh, tượng trưng cho sự rộng lớn và không gian mở. Đối lập với bầu trời xanh, khu rừng lại có màu đỏ, tạo nên một hiệu ứng tương phản mạnh mẽ. Màu đỏ của khu rừng có thể biểu thị sự nhiệt huyết, sự quyết tâm, hoặc thậm chí là sự chiến đấu. Sự kết hợp giữa bầu trời xanh và khu rừng đỏ tạo nên một cảm giác không gian mở rộng ra và gợi lên một dự cảm về sự chiến thắng sắp tới gần.

Câu 6. Xác định mạch cảm xúc của bài thơ. Mạch cảm xúc đó có liên quan như thế nào đến hình ảnh lá đỏ và rừng lá đỏ trong bài thơ?

Trả lời:

Mạch cảm xúc trong bài thơ vươn lên từ những lá đỏ, chúng trở thành biểu tượng của sự hi sinh đau thương của những người lính đã ngã xuống trong hành trình bảo vệ Tổ Quốc. Như những lá đỏ rơi rụng, họ đặt mạng sống lên bàn cờ với niềm tin vững chắc vào chiến thắng cuối cùng. Những lá đỏ trong bài thơ khơi gợi những cảm xúc sâu lắng, từ nỗi đau tận cùng cho đến sự hy vọng và lòng kiên cường. Chúng tượng trưng cho những nỗ lực và cống hiến của những người lính, người đã từ bỏ tất cả để bảo vệ quê hương và đất nước.

Câu 7. Cảm hứng chủ đạo trong bài thơ Lá đỏ là gì?

Trả lời:

Cảm hứng chủ đạo trong thơ của Nguyễn Đình Thi là tình yêu đối với đất nước và nhân dân. Bài thơ "Lá đỏ" tái hiện cuộc hành quân vĩ đại của dân tộc trong cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc. Hình ảnh lá đỏ, em gái tiền phương và đoàn quân mang ý nghĩa biểu trưng về thắng lợi tất yếu của dân tộc. Nguyễn Đình Thi nhận ra sức mạnh của dân tộc Việt Nam và tình yêu đất nước sâu sắc. Mặc dù chiến tranh đã kết thúc, nhưng tình yêu Tổ quốc và lòng tự hào về truyền thống vẫn nên được ghi nhớ và khắc sâu trong lòng mỗi người Việt Nam. Đó là nguồn năng lượng để chúng ta tiếp tục phát triển và vững vàng trên con đường mới của chúng ta ngày hôm nay.

Câu 8. Có ý kiến cho rằng bài thơ thể hiện niềm tin và hi vọng về thắng lợi tất yếu của cuộc kháng chiến. Em có tán thành với ý kiến đó không? Vì sao?

Trả lời:

Tôi hoàn toàn đồng ý và tán thành với quan điểm trên. Bài thơ "Lá đỏ" đã khơi gợi trong tôi những suy nghĩ về vẻ đẹp của con người Việt Nam anh hùng trong những năm tháng khắc nghiệt của chiến tranh. Bên cạnh sự gian khổ, chúng ta còn thấy những vẻ đẹp không khuất phục, mạnh mẽ và kiên cường, luôn tràn đầy lạc quan, yêu đời và tin tưởng vào một tương lai tươi sáng.

---------------------------------- 

Trên đây Topbee đã mang tới cho các bạn những kiến thức tổng hợp về tác giả -  tác phẩm, bài soạn, sơ đồ tư duy của văn bản Lá đỏ. Những câu trả lời dựa trên ngữ liệu văn bản, được chắt lọc kỹ càng đảm bảo chính xác nhất. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này, chúc các bạn học tốt.