Mở đoạn nghị luận xã hội áp dụng mọi đề gây ấn tượng cho giám khảo
6/11/2023
Văn nghị luận xã hội là những bài văn bàn về xã hội, chính trị, đời sống nói chung. Để đạt được điểm tối đa trong bài này, một mở đoạn hay, ấn tượng là cách tối ưu nhất gây chú ý người chấm cũng như độc giả. Cùng Topbee tìm hiểu qua bài viết sau.
I. Yêu cầu để có 1 mở đoạn Nghị luận xã hội ấn tượng
- Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
- Để có 1 mở đoạn ấn tượng nêu ưu tiên dùng mở đoạn gián tiếp (Lưu ý cần viết ngắn gọn)
- Dùng nhận định hay câu nói, câu danh ngôn dẫn dắt vào bài
II. Cách viết mở đoạn chung cho bài NLXH
Mở đoạn = Dẫn dắt + Đặt vấn đề. 1 – 4 câu: Nêu ra vấn đề (Câu trích dẫn, 1 vấn đề xã hội,…)
Mở đoạn cho bài NLXH thường có 2 cách: mở đoạn trực tiếp và mở đoạn gián tiếp
Mở đoạn NLXH trực tiếp
- Là đi thẳng vào vấn đề mà bài yêu cầu. Cách này thường được nhiều học sinh dùng vì nó khá dễ, tránh trường hợp diễn giải lan man, lạc đề.
- Sau khi xác định đúng vấn đề bài yêu cầu, ta nêu thẳng vào vấn đề đó bằng một luận điểm.
(Lưu ý: cần phải đủ ý, phải đáp ứng đủ yêu cầu của bài)
Ưu điểm: Khá dễ làm, nhanh, gọn, tránh lạc đề, phù hợp với mọi học sinh
Nhược điểm: Thiếu tính sáng tao, ít lôi cuốn, thường khô khan, không tạo được ấn tượng
Ví dụ:
- Trong cuộc sống mỗi người đều có quan niệm sống riêng. Có người chỉ sống vì tiền tài danh vọng mà quên đi giá trị đích thực của cuộc sống. Quan niệm sống tốt là sự hài hòa giữa danh vọng ,tiền bạc với các mối quan hệ và giá trị của con người với thiên nhiên,không bị chi phối bởi vật chất, sống hết mình, làm việc hết mình. (Bài viết của học sinh)
- Nhìn từ vũ trụ bao la, sự tồn tại của con người là vô cùng nhỏ bé. Nhưng dù bé đến đâu, sự tồn tại của chúng ta cũng cần thiết trong vũ trụ. Có bao giờ bạn tự hỏi rằng mình sẽ làm gì để tương lai tốt đẹp hơn chưa? Với bản thân mình, tôi luôn tìm kiếm những bài học để giúp ta phát triển mỗi ngày. Và tôi nhận ra câu nói: “...” cho ta thật nhiều thông điệp bổ ích.
Mở đoạn NLXH gián tiếp
- Là không đi thẳng vào vấn đề ngay. Dùng nhận định, cau nói hay câu danh ngôn của người nổi tiếng để dẫn dắt vào đề bài yêu cầu (luận đề)
Ưu điểm: Hay, dễ gây ấn tượng, khiến bài văn trở lên linh hoạt hấp dẫn
Nhược điểm: Không phù hợp với những bạn yếu nếu không biết cách dẫn vào sẽ dễ gây lan man, lạc đề
Một số cách mở đoạn gián tiếp:
- Trích dẫn một câu nói, câu thơ,…
- Lấy đối tượng đối lập để dẫn dắt
- …
Ví dụ:
- Nhà văn Pháp Đ.Đi-đơ-rô từng quan niệm “ Nếu không có mục đích ,anh không làm được gì cả.Anh cũng không làm được gì vĩ đại nếu như mục đích bình thường.Đây là quan niệm đúng và rất phù hợp với chúng ta.Trong cuộc sống mỗi người đều có một lí tưởng sống riêng để tự vươn tới,tự hoàn thiện và phát triển bản thân. Bất kì ai cũng cần tự tạo cho mình một lí tưởng và có lòng quyết tâm theo lí tưởng ấy ”. (Bài viết của học sinh)
- Nhà giáo dục nổi tiếng người Mỹ Wiliam Arthur Ward đã từng phát biểu: ”Chuyến phưu lưu của cuộc đời là học hỏi. Mục đích của cuộc đời là trưởng thành”. Đúng như vậy. Cuộc sống là một chuyến phưu lưu, một chặng đường dài mà ở đó mỗi người lấy học hỏi làm gốc và trưởng thành làm đích. Một trong số những bài học đó là “...”
- Tôi từng nghe một câu nói: “Phẩm giá con người là những viên đá quý, viên đá đó còn lấp lánh đẹp đẽ hơn nếu được lồng vào cái giá khiêm tốn” để khẳng định vai trò, giá trị của lòng khiêm tốn đối với cuộc sống của con người. Đúng vậy, khiêm tốn không đơn thuần là đức tính mà còn để giáo dục thái độ sống, một nghệ thuật về cách đối nhân xử thế trên đường đời. Như Ăngghen đã cho rằng: “Trang bị quý nhất của một người là sống khiêm tốn và giản dị”. Vậy khiêm tốn và giản dị được hiểu như thế nào?
- “Sức mạnh hùng hậu nhất từng được biết tới trên hành tinh này là sự hợp tác của con người - thứ sức mạnh của xây dựng và hủy diệt” (Jonathan Haidt). Câu nói trên đã nói về sức mạnh to lớn của tinh thần hợp tác trong cuộc sống. Con người ta nếu chỉ có một mình thì sẽ yếu ớt và mỏng manh nhưng biết hòa mình vào tập thể thì sẽ trở nên mạnh mẽ hơn rất nhiều.
III. Công thức mẫu mở đoạn nghị luận xã hội
Về các tư tưởng đạo lí,về ước mơ,…
- Ngước nhìn bầu trời đêm, ta bị hấp dẫn bởi những vì sao tinh tú, tuy nhỏ bé nhưng lại tỏa ra ánh sáng lấp lánh tuyệt đẹp. Phải chăng con người ta cũng như những vì sao kia, tuy nhỏ bé nhưng mang trong mình những ước mơ, những lí tưởng sống lớn? Cũng vì thế mà có ý kiến cho rằng:….( trích dẫn đề)
- “Thế giới không phải là thứ phản chiếu trên màn hình mà thế giới là những thứ phản chiếu trong đôi mắt của bạn ngay cả là bóng tối”. Chính vì vầy mà bạn cần………… (trích dẫn đề)
- Thế giới này không bao giờ cho bạn những thứ mà bạn mong muốn. Cách tốt nhất để có nó là phải có ý chí kiên cường và nỗ lực không ngừng. Để làm được điều đó bạn cần (…trích dẫn..)
- Tôi đã từng nghe một câu nói rằng “Con người sinh ra không phải để tan biến đi như hạt cát vô danh. Họ sinh ra để lưu lại dấu ấn trên mặt đất và trong trái tim người khác”. Để sống một cuộc đời ý nghĩa, chúng ta không đơn thuần sống là tồn tại, mà sống là để…. (trích dẫn đề )
- Như bông cúc nhỏ sinh ra để luôn tự hát về vùng đất mênh mang nắng gió. Như ánh mặt trời sinh ra để thiêu đốt đi cái lạnh vĩnh cửu của mùa đông. Con người sinh ra là để…. (trích dẫn đề)
- Là con người, chúng ta đang trong hành trình đi tìm hạt ngọc ẩn giấu sâu trong tâm hồn, để khám phá những giá trị….. (...trích dẫn…)
Về những điều tiêu cực
- Cuộc sống của mỗi chúng ta chỉ thực sự ý nghĩa khi mỗi người luôn biết sống cho mình và cho mọi người. sống là để yêu thương, để trao yêu thương, để lan tỏa hạnh phúc. Thế nhưng, khi xã hội ngày càng phát triển, dường như con người đang bị cuốn theo vòng quay của nó và đánh mất đi những khoảng thời gian quý giá bên nhau. Một trong những vấn đề đó là (…trích dẫn…)
- “Không có gì là tuyệt đối”. Đừng buồn khi bạn thất bại, sai lầm nhất của con người là không mắc sai lầm. Thế nhưng lại có những người (…trích dẫn…). đây là vấn đề đáng lo ngại trong cuộc sống.
Công thức mở đoạn nhanh cho bài NLXH
- Cách 1:
- Cách 2:
- Cách 3:
- Cách 4:
- Cách 5: Nhà văn Phạm Lữ Ân đã từng viết: “Dẫu biết trăm năm là hữu hạn. cớ gì ta không sống thật sâu.” Thời gian là vô hạn, năm tháng của con người là hữu hạn chính vì thế những triết lý sống để có được 1 cuộc đời ý nghĩa luôn là điều mà chúng ta theo đuổi. Và…. Là 1 bài học như vậy.
- Cách 6: Những bài học trong cuộc sống luôn là cơ hội để con người trưởng thành. Và câu nói… chính là 1 bài học đắt giá như thế.
- Cách 7: Xã hội hiện đại ngày càng thay đổi kéo theo những vấn đề bức thiết cần được giải quyết. Một trong số đó là…
- Cách 8: Nếu ví cuộc đời là một bản trường ca bất tận thì có lẽ, bài học về… chính là một nốt trầm sâu lắng chứa đựng giá trị nhân sinh sâu sắc, đem đến cho chúng ta một thông điệp vô cùng ý nghĩa.
- Cách 9: Mỗi chúng ta không phải đều được tạo nên từ những phần tươi đẹp, có những góc tối u ám mà mỗi người luôn cố gắng khắc phục. Và câu nói… đã đem đến cho chúng ta những bài học đắt giá để khắc phục “ góc tối ” đó.
- Cách 10: Đôi khi trong công việc bạn cảm thấy bế tắc khi luôn chỉ đi theo lối mòn mà người khác đã vạch sẵn nhưng lại sợ và không dám tự mình bứt phá. Vậy thi hãy nhớ đến bài học về…
IV. 1 số mở đoạn Nghị luận xã hội tiêu biểu
Đề 1: Vai trò sức mạnh ý chí của con người
Con người để hoàn thiện bản thân thì phải không ngừng trau dồi nhiều đức tính quý báu. Một trong những yếu tố quan trọng làm nên thành công mà mỗi con người cần phải rèn luyện chính là ý chí, nghị lực
Đề 2: Sự cần thiết phải có lòng tự trọng
Lòng tự trọng là phẩm chất đạo đức mà con người ai cũng cần phải có. Vậy lòng tự trọng là gì?
Đề 3: Vai trò của gia đình đối với con người
Gia đình ôi hai tiếng giản dị mà thiêng liêng, vì thế nó có vai trò quan trọng trong cuộc đời mỗi con người. Gia đình là khái niệm trừu tượng chỉ sự chung sống dưới một mái nhà, gắn bó với nhau bằng quan hệ hôn nhân và huyết thống
Đề 4: Vai trò của tính tự lập trong cuộc sống
Con người muốn hoàn thiện bản thân thì phải rèn luyện nhiều đức tính quý báu khác nhau. Một trong số những đức tính tốt đẹp mà ta cần có chính là tính tự lập. Vậy thế nào là tự lập?
Đề 5: Tác hại của thói đố kị
Con người bên cạnh những đức tính tốt vẫn còn tồn tại thói xấu đó là thói đố kị đã để lại nhiều hậu quả trong cuộc sống. Vậy đố kị là gì?
Đề 6: Hậu quả về thói tự cao tự đại trong cuộc sống
Nếu khiêm nhường là đức tính tốt mà con người cần rèn luyện, thì tự cao, tự đại là một thói xấu không nên có ở mọi người. Tự cao tự đại là từ dùng để chỉ những người tự tin một cách thái quá vào bản thân, luôn coi mình là nhất mà không coi người khác ra gì
Đề 7: Vai trò của lòng dũng cảm trong cuộc sống con người
Lòng dũng cảm là một đức tính vô cùng cần thiết và đáng quý của con người. Dù ở đâu, khi làm bất cứ việc gì con người cũng đều cần đến lòng dũng cảm.
Đề 8: Ý nghĩa của tinh thần lạc quan
Cuộc sống quanh ta luôn tiềm ẩn nhiều khó khăn và thách thức. Để vượt qua những khó khăn và thách thức ấy mỗi con người chúng ta rất cần tinh thần lạc quan.
Đề 9: Tác hại của lối sống vô cảm hiện nay
Trong cuộc sống của chúng ta có một mặt trái đáng buồn trong xã hội hiện nay là con người đang dần mất đi tình thương ấy để sống với lòng ích kỉ, bằng trái tim lạnh giá, chỉ nghĩ cho bản thân, lạnh lùng, thậm chí là thờ ơ với mọi thứ xung quanh. Đó chính là thái độ sống vô cảm.
Đề 10: Trình bày suy nghĩ về căn bệnh lười lao động của giới trẻ hiện nay
Lười lao động nó đã trở thành một căn bệnh trong xã hội hiện nay, đặc biệt là ở giới trẻ. Đây là căn bệnh vô cùng nguy hiểm và nó để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng.
V. Lưu ý khi mở đoạn NLXH
Lưu ý khi làm phần mở đoạn:
• Chọn mở đoạn trực tiếp đối với học sinh yếu – trung bình – khá
• Chỉ dùng từ 1- 4 câu để mở đoạn nhưng phải tạo ấn tượng, lôi cuốn.
• Phần đặt vấn đề dựa vào yêu cầu của đề bài: 1 trích dẫn, 1 vấn đề, 1 câu chuyện, 1 tư tưởng được truyền đạt cụ thể,…
Cấu trúc đoạn văn nêu câu đầu tiên sẽ lùi vào 1 chút so với lề.
Từ / cụm từ /câu…(mẹo: ta sử dụng khoảng 3 từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa để giải thích)
• Như vậy,….khuyên/ nhắn nhủ chúng ta/ phơi bày một thực trạng:….
VD: Giải thích từ hòa bình ta có: hòa bình là ở đó không có mâu thuẫn, khủng bố hay xung đột vũ trang mà ở đó con người được sống tự do,độc lập, hạnh phúc.
