Phân tích bài thơ Nha lệ thương dân của tác giả Kép Trà

Thơ trào phúng là thể thơ đặc biệt của nền văn học Việt Nam khi đem những tiếng cười ra để lên án những thói hư, tật xấu, đặc biệt là bài thơ Nha lệ thương dân. Sau đây, mời các em cùng Topbee tìm hiểu bài viết phân tích bài thơ Nha lệ thương dân.

Bài thơ Nha lệ thương dân

Nước lụt năm nay khó nhọc to,

Thương dân nha lệ dốc lòng lo,

Chửa nhai tre hết còn nhai bạc,

Mới bắt trâu xong lại bắt bò.

Mấy xã Bạch Sam anh lệ nuốt,

Trăm phu Chuyên Nghiệp chú thừa no.

Còn đê, còn nước, dân còn khổ,

Ai bảo Duy Tiên huyện vẫn cò.

Dàn ý phân tích bài thơ Nha lệ thương dân

1. Mở bài:

- Nêu khái quát về nội dung bài thơ Nha lệ thương dân

- Giới thiệu về tác giả Kép Trà

- Trích thơ 

2. Thân bài:

- Nêu những đặc điểm nổi bật, phong cách sáng tác của tác giả Kép Trà. Nêu xuất xứ, hoàn cảnh ra đời của bài thơ.

- Giải thích về định nghĩa thơ trào phúng? Tại sao tác giả lại lựa chọn thể thơ này để sáng tác nên tác phẩm?

- Khái quát về nội dung chính của toàn bộ bài thơ

- Phân tích nội dung bài thơ:

+ Hai câu thơ đề:

Miêu tả khung cảnh lũ lụt, mưa to, gió lớn ở làng quê, và cùng lúc đó những người dân nha lệ phải dùng hết sức lực để chống bão, lũ.

+ Hai câu thơ thực:

Hai câu thơ này đã lên án sự thật đáng buồn đến ghê tởm khi những bọn cầm quyền, thống trị không lo cho nhân dân mà còn lợi dụng lúc tình huống thiên tai để bòn rút của dân nghèo "nhai tre, nhai bạc, bắt trâu, bắt bò"

+ Hai câu thơ luận; 

Tiếng cười mỉa mai vang lên khi thấy những giai cấp thống trị, cầm quyền được ăn ngon, mặc đẹp, sống cuộc sống sung sướng sau khi cướp bóc của những người dân nghèo vô tội.

+ Hai câu thơ kết:

Khẳng định một điều rằng "còn đê, còn nước" thì dân sẽ mãi còn khổ vì sự tham lam, ích kỉ và tham nhũng của những người nắm quyền hành trong xã hội ngày xưa.

- Thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua bài thơ? 

+ Lên án bọn giai cấp thống trị thối nát, mục rửa, tham nhũng, bòn rút nhân dân đến tận xương tuỷ. Đáng lí ra trong tình huống bão lụt họ phải là những người lo lắng cho nhân dân thì chỉ biết nghĩ đến bản thân của mình, mặc kệ sự sống chết của nhân dân.

3. Kết bài:

- Khẳng định lại nội dung, nghệ thuật và sự độc đáo của bài thơ.

- Nêu cảm xúc của em sau khi đọc xong bài thơ Nha lệ thương dân

Phân tích bài thơ Nha lệ thương dân của tác giả Kép Trà (hay nhất) 

Mỗi tác phẩm văn học ra đều đang mang trong mình những sứ mệnh riêng, có tác phẩm dùng để bộc lộ tình cảm, tâm tư, cũng có những tác phẩm nhằm lên án những thói hư tật xấu trong xã hội, đem đến một xã hội văn minh và tốt đẹp hơn. Nhắc đến điều ấy, ta nhớ ngay đến bài thơ Nha lệ thương dân vô cùng nổi tiếng của tác giả Kép Trà.

Nước lụt năm nay khó nhọc to,

Thương dân nha lệ dốc lòng lo,

...

Còn đê, còn nước, dân còn khổ,

Ai bảo Duy Tiên huyện vẫn cò.

Kép Trà sinh ra trong thời kì đất nước ta có nhiều biến động, vì vậy nên thế giới quan của ông vô cùng phong phú, mới lạ. Ông là một trong những nhà thơ trào phúng nổi tiếng nhất những năm đầu thế kỉ 20. Bài thơ Nha lệ thương dân ra đời nhằm lên án những bọn quan lại, thống trị, cầm quyền chuyên bóc lột, tham nhũng, lợi dụng sự khó khăn của nhân dân để chuộc lợi.

Thơ trào phúng là một trong những thể thơ đặc biệt của nền văn học Việt Nam ta khi dùng tiếng cười để lên án, chê bai, tố cáo những thói xấu trong xã hội, từ đó góp phần nói lên tâm tư, tình cảm của con người, góp phần xây dựng một xã hội văn minh và tốt đẹp.

Bài thơ Nha lệ thương dân được viết theo cấu trúc thơ Đề - thực - luận - kết vô cùng chặt chẽ, mở đầu với hai câu thực:

Nước lụt năm nay khó nhọc to,

Thương dân nha lệ dốc lòng lo,

Lũ lụt là điều không thể tránh khỏi, mỗi năm nước ta đón rất nhiều cơn lũ lớn. Như chính tác giả miêu tả thì năm nay dự đoán sẽ có một cơn lũ lớn, vô cùng "khó nhọc". Trong hoàn cảnh như vậy, những người nắm quyền hành, chức vụ cao trong xã hội lại vô cùng hờ hững, họ chỉ "thương" dân nha lệ cực khổ chống lũ. Chính từ thương ở đây đã nhấn mạnh nên sự trào phúng của câu thơ.

Hai câu thơ luận đã giải thích tại sao chữ "thương" ở câu thơ trên lại trào phúng như vậy: 

Chửa nhai tre hết còn nhai bạc,

Mới bắt trâu xong lại bắt bò.

Bọn cầm quyền không cùng nhân dân chống lũ lụt mà chỉ lo đi bòn rút của nhân dân, làm mọi cách để bóc lột đi của cải, vật chất. Bọn chúng "nhai tre, nhau bạc, bắt trâu, bắt bò" liên tục của nhân dân để làm giàu cho bản thân mình. Thật đáng buồn cho xã hội phong kiến mục nát, tầng lớp thống trị vô cùng ích kỷ.

Mấy xã Bạch Sam anh lệ nuốt,

Trăm phu Chuyên Nghiệp chú thừa no.

Hai câu thơ luận đã miêu tả sự giàu có, sung túc, đầy đủ của bọn quan lại sau khi cướp bóc của những người dân làm lụng cực khổ. Họ ngồi hưởng thụ trên thành quả của người dân, là giai cấp cầm quyền nhưng không lo cho an nguy của nhân dân khi đất nước đang tràn đầy trong lũ lụt.

Còn đê, còn nước, dân còn khổ,

Ai bảo Duy Tiên huyện vẫn cò.

Câu thơ này đã khẳng định một điều rằng "còn đê, còn nước, dân còn khổ", chỉ cần nhân dân chống lũ thì vẫn sẽ có những tên quan bỉ ổi tham nhũng, cướp bóc của người dân. Bài thơ vừa lên án, phê phán những tên quan lại và đồng thời còn nói lên số phận vô cùng cực khổ, đáng thương của nhân dân.

Tác giả Kép Trà viết nên bài thơ Nha lệ thương dân nhằm lên án bọn giai cấp thống trị thối nát, mục rửa, tham nhũng, bòn rút nhân dân đến tận xương tuỷ. Đáng lí ra trong tình huống bão lụt họ phải là những người lo lắng cho nhân dân thì chỉ biết nghĩ đến bản thân của mình, mặc kệ sự sống chết của nhân dân.

Sau khi đọc xong bài thơ, người đọc nhận ra những thói hư, tật xấu trong xã hội ngày xưa và nhằm giáo dục cho người đọc những bài học quý báu. Tác phẩm sẽ sống mãi trong trái tim bạn đọc mặc kệ thời gian có qua đi.