So sánh hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử
14/9/2023
Lịch sử là những sự kiện diễn ra trong quá khứ, đây là một chủ đề khá thú vị bởi có nhiều chủ đề xoay quanh lịch sử. Trong số đó có khái niệm hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử. Chúng có cái nhìn khác nhau về lịch sử. Để biết chúng giống và khác nhau ra sao Topbee mời bạn cùng theo dõi trong bài viết So sánh hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử dưới đây
Hiện thực lịch sử là gì?
Hiện thực lịch sử là những vấn đề, sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong quá khứ của xã hội loài người. Chúng ta không thể thay đổi được hiện thực lịch sử, bởi hiện thực lịch sử tồn tại khách quan, không phụ thuộc vào ý muốn của con người. Chúng ta chỉ có thể nhận thức về lịch sử bằng cách phân tích, đánh giá, tái hiện, trình bày,…theo những cách khác nhau mà không thể thay đổi được chúng.
Ví dụ: Sáng ngày 30/4/1975, quân ta tiến vào Dinh Độc lập, buộc Tổng thống Dương Văn Minh và nội các ngụy quyền Sài Gòn tuyên bố đầu hàng, chính quyền đã thuộc về tay Nhân dân và Cách mạng. Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng.
Như vậy, sự kiện lịch sử này đã diễn ra trong quá khứ (30/4/1975) và là sự thật, chúng ta không thể thay đổi được hiện thực lịch sử này vì nó đã xảy ra rồi.
Nhận thức lịch sử là gì?
Nhận thức lịch sử là những hiểu biết của con người về hiện thực lịch sử, được tái hiện lại theo cách khác nhau như nghiên cứu, kể chuyện, trình bày,…và những đánh giá chủ quan của con người. Từ đó, giúp thế hệ sau hiểu rõ hơn về quá khứ và có những nhận thức để đánh giá và phân tích những tác động và hệ quả của những sự kiện lịch sử đó tới hiện tại và định hướng trong tương lai.
Nhận thức lịch sử vừa mang tính khách quan, nhưng cũng không tránh khỏi mong muốn chủ quan. Việc ghi chép lịch sử chi phối bởi nhiều yếu tố như tri thức, góc nhìn, bối cảnh chính trị xã hội và đánh giá chủ quan của người ghi chép.
Ví dụ: Sự kiện quân ta tiến vào Dinh độc lập ngày 30/4/1975 thể hiện sự thắng lợi của quân và dân ta, từ đây đất nước ta hoàn toàn giải phóng và bước vào xây dựng đất nước. Có được kết quả này là do quân và dân ta đã có sự chuẩn bị kĩ lưỡng. Thế nhưng, có người lại cho rằng là sự may mắn.
So sánh hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử
* Giống nhau:
Cả hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử đều liên quan đến lịch sử, diễn ra trong quá khứ.
* Khác nhau:
Tiêu chí phân biệt | Hiện thực lịch sử | Nhận thức lịch sử |
| Khái niệm | Hiện thực lịch sử là những vấn đề, sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong quá khứ | Nhận thức lịch sử là những hiểu biết của con người về hiện thực lịch sử, được tái hiện lại theo cách khác |
| Thời gian ra đời | Xuất hiện trong quá khứ, là sự thật và duy nhất | Xuất hiện sau, do con người ở thế hệ sau nhận thức. Có hiện thực lịch sử thì mới có nhận thức lịch sử |
| Sự thay đổi | Không thể thay đổi, nó đã diễn ra | Nhận thức đa dạng, phong phú tùy theo quan điểm và sự hiểu biết của con người. |
| Tính chất | Mang tính khách quan, không phụ thuộc vào nhận thức của con người | Vừa mang tính khách quan và mang tính chủ quan của từng người. Do đó, cần có nhận thức đúng đắn về hiện thực lịch sử |
| Ví dụ | Tác phẩm Truyện Kiều của Đại thi hào Nguyễn Du được viết theo thể thơ Lục bát với 3254 câu thơ. | Nhận thức về Truyện Kiều, có người cho rằng đây là tập thơ kinh điển của văn học Việt Nam. Có người nhận xét tác phẩm thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc,….. Đây là nhận thức lịch sử. Mỗi người có những nhận xét khác nhau về Truyện Kiều nhưng không thể thay đổi được hiện thực lịch sử là Truyện Kiều do Nguyễn Du sáng tác. |
Có thể thấy, hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử là hai khái niệm khác nhau. Có hiện thực lịch sử mới có nhận thức lịch sử. Trần Thuấn Thần đã từng nói rằng “Lịch sử được viết bởi kẻ chiến thắng”, nghĩa là nhận thức lịch sử do người chiến thắng viết lại nên sẽ ghi chép những điều có lợi cho kẻ chiến thắng. Do đó, làm sao để thế hệ sau nhận thức đúng về lịch sử là điều mà các nhà sử học và khoa học cần phải nghiên cứu.
---------------------------
Trên đây Topbee đã so sánh hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử giúp bạn thấy được những điểm giống và khác nhau giữ hai khái niệm. Hi vọng bài viết giúp ích cho các bạn trong quá trình học tập. Chúc các bạn học tốt!
